Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu wspieranie osób i rodzin w przezwyciężaniu trudnych sytuacji życiowych, z którymi nie są w stanie sobie poradzić, wykorzystując własne możliwości i uprawnienia.
1. Pierwszy, podstawowy warunek dla wszystkich zasiłków - trudna sytuacja życiowa
Osoba lub rodzina ubiegająca się o pomoc musi znajdować się w trudnej sytuacji życiowej, związanej w szczególności z: sieroctwem; bezdomnością; bezrobociem; niepełnosprawnością; długotrwałą lub ciężką chorobą; przemocy w rodzinie; potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietność; bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego; zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych; brak umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo-wychowawcze; trudności w integracji osób; które otrzymały status uchodźcy; trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego; alkoholizmu lub narkomanii; zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej; klęski żywiołowej lub ekologicznej.
2. Drugi warunek - trudna sytuacja finansowa
Miesięczny dochód osoby lub rodziny ubiegającej się o pomoc nie może być większy od kwoty określonej w ustawie o pomocy społecznej czyli od tzw. kryterium dochodowego.
Kryterium dochodowe - jak oblicza się dochód.
Prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje osobom i rodzinom, które spełniają tzw. kryterium dochodowe. Pomoc skierowana jest do osób o najniższych dochodach.
Aby ją otrzymać nie można przekraczać poniższych kwot:
- wysokość kryterium dochodowego dla osoby samotnie gospodarującej - 776,00 zł
- wysokość kryterium dochodowego na osobę w rodzinie - 600,00 zł
Należy zsumować przychody z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku, czyli np. ubiegając się o pomoc w marcu, trzeba przedstawić dochód z lutego. Obliczając kryterium dochodowe na osobę w rodzinie sumujemy przychody wszystkich członków rodziny. Muszą to być dochody netto, czyli bez podatku oraz składek na ubezpieczenia społeczne i składni zdrowotne. Do dochodu nie wlicza się również kwoty alimentów, które płaci członek rodziny ubiegającej się o wsparcie na rzecz innych osób (spoza rodziny), jednorazowego pieniężnego świadczenia socjalnego oraz świadczeń w naturze oraz świadczenia za wykonywanie prac społecznie użytecznych.
To jak liczymy dochód, w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, zależy od formy opodatkowania tej działalności. Dochód ustala się zwykle na podstawie zaświadczenia wydanego przez urząd skarbowy. Przyjmuje się, ze z I ha przeliczeniowego uzyskuje się dochód miesięczny w wysokości 345,00 zł (art. 8, ust. 9)
Zasiłek stały
Przysługuje: pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, całkowicie niezdolnej do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej; pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, całkowicie niezdolnej do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.
Całkowita niezdolność do pracy oznacza:
całkowitą niezdolność do pracy w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (orzeczenie lekarza orzecznika ZUS o całkowitej niezdolności do pracy, lub o całkowitej niezdolności do pracy oraz samodzielnej egzystencji), albo zaliczenie do I lub n grupy inwalidów, lub -legitymowanie się znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności (odpowiednie orzeczenie Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności). Osoba niezdolna do pracy z tytułu wieku to osoba, która ukończyła 60 lat (kobieta) lub 65 lat (mężczyzna). Zasiłek stały nie przysługuje osobie uprawnionej do renty socjalnej.
Maksymalna kwota zasiłku stałego wynosi 1000 zł, minimalna - 30 zł. Zasiłek wypłacany jest w wysokości różnicy między kryterium dochodowym a dochodem osoby (lub na osobę w rodzinie).
Zasiłek okresowy
Jest wypłacany w następujących sytuacjach: długotrwała choroba, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego.
Wysokość zasiłku okresowego ustalana jest jak 50 % róznicy pomiędzy odpowiednim kryterium dochodowym dochodem osoby lub rodziny.
Bliżej wyjaśniają to poniższy przykład:
Jesli jedynym dochodem samotnej osoby jest praca dorywcza w wysokości 200 zł. to kwota zasiłku została ustalona na 288 zł. (776 -200 = 576 x 50% = 288).
Minimalna wysokość zasiłku okresowego nie może być niższa niż 20 zł.
Zasiłek celowy
Jest wypłacany jest w celu zaspokojenia niezbędnej (konkretnej) potrzeby bytowej. Zasiłek ten może być przeznaczony na/może pokryć: koszty zakupu żywności, leków, leczenia, kupno opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobne remonty i naprawy w mieszkaniu, koszty pogrzebu, bilet kredytowy. Zasiłek może być również przyznany osobie lub rodzinie, która poniosła straty w wyniku: zdarzenia losowego, klęski żywiołowej lub ekologicznej.
Specjalny zasiłek celowy
Jest to pomoc dla osób lub rodzin przekraczających kryterium dochodowe. Może być przyznany w szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzin. Pomoc nie podlega zwrotowi jeśli wysokość pomocy (wartość) nie przekroczy odpowiedniego kryterium dochodowego. W szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe może być również przyznany zasiłek okresowy, zasiłek celowy lub pomoc rzeczowa, pod warunkiem zwrotu i części lub całości kwoty zasiłku lub wydatków na pomoc rzeczową.
